Op 14 december 2023 werd in het Parlement een ontwerpresolutie aangenomen over de verlenging van het vaderschapsverlof in geval van ziekenhuisopname van de pasgeborene. Die tekst, voorgesteld door het socialistische parlementslid Sophie Thémont, was eind november bijna unaniem goedgekeurd door de commissie. De maatregel, die ook wordt ondersteund door het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE), is bedoeld om de risico’s te beperken voor premature baby’s die vroegtijdig gescheiden worden van hun ouders.

Ter herinnering: sinds 1 januari 2023 hebben vaders recht op twintig dagen geboorteverlof in plaats van de tien dagen die voordien werden toegekend. In tegenstelling tot moeders konden vaders dat verlof echter niet verlengen wanneer de pasgeboren in het ziekenhuis wordt opgenomen (vaak door een vroeggeboorte). Moeders hebben recht op minstens negen weken verplicht postnataal verlof. Als de pasgeborene langer dan zeven dagen in het ziekenhuis wordt opgenomen, wordt dat verlof verlengd met de duur van de ziekenhuisopname (met een maximum van 24 weken). De maatregel die op 7 december werd goedgekeurd helpt om de gelijkheid tussen mannen en vrouwen te bevorderen, en vooral om risico’s te vermijden voor baby’s die in het ziekenhuis opgenomen zijn. Dat is goed nieuws voor ouders en voor de perinatale sector.

“Wij vinden nu dat een volgende stap nodig is”

In de ontwikkelingen die naar voren zijn gebracht in het voorstel van resolutie (uit 2022) – met betrekking tot de verlenging van het geboorteverlof voor vaders en co-ouders bij de ziekenhuisopname van een pasgeboren kind – schreven Sophie Thémont en een aantal medeondertekenaars van de PS en Vooruit het volgende: “Hoewel men zich in België sinds 2002 steeds meer heeft toegelegd op wetgeving die duidelijk gericht is op meer levenskwaliteit en op meer gelijkheid tussen de ouders, tussen mannen en vrouwen, zijn de indieners thans van oordeel dat een volgende stap nodig is op het gebied van verlof, wanneer de pasgeborene in het ziekenhuis wordt opgenomen. De indieners sluiten zich dan ook aan bij de aanbeveling van het KCE in diens verslag: “Verleng het geboorteverlof voor vaders/meeouders van wie het pasgeboren kind bij de geboorte in een ziekenhuis wordt opgenomen, analoog aan de verlenging van het postnataal verlof voor moeders in geval van langdurige opname van de pasgeborene.”

→ Naar een verlengd vaderschapsverlof indien het kind prematuur ter wereld komt?

12% van de pasgeboren baby’s wordt opgenomen in het ziekenhuis

Ouders wachten vaak ongeduldig op de geboorte van hun kind. De meeste zwangerschappen en bevallingen verlopen zonder ernstige problemen. Helaas verloopt alles niet altijd zoals gepland. In het voorwoord van zijn verslag van 22 maart 2022 “Ontwikkelingsgerichte zorg voor prematuur geboren baby’s en hun familie in neonatologie” schrijft het KCE: “Heel wat baby’s moeten opgenomen worden op de afdeling neonatologie, soms voor korte tijd, maar vaak ook voor een periode van weken tot zelfs maanden.” Het KCE voegt eraan toe: “In België zijn er ongeveer 120.000 geboorten per jaar, waarvan 12% opgenomen dient te worden op de dienst neonatologie en 4% (dus een derde) op de afdeling intensieve neonatologie (NIC). Het merendeel van deze pasgeborenen zijn prematuur geboren, m.a.w. pasgeborenen met een zwangerschapsduur van < 37 weken (8% van de geboorten in 2020).” De resultaten van bovenstaand verslag moeten de gezondheidsautoriteiten, de ziekenhuissector en de gezondheidswerkers helpen om prioriteiten te bepalen en strategische beslissingen te nemen voor de toepassing van IFCDC (Infant- and family-centred developmental care) in de neonatale zorg in België.

Schadelijke gevolgen van een vroegtijdige scheiding van de ouders

Een van de factoren die het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg benadrukt, is dat de scheiding tussen de pasgeborene en zijn ouders aanzienlijke gevolgen kan hebben voor de latere ontwikkeling van het kind en tot een minimum beperkt moet worden. Volgens het KCE is het noodzakelijk dat alles in het werk wordt gesteld om ervoor te zorgen dat de pasgeborene de juiste antwoorden vindt op zijn behoefte aan hechting, die als veilige basis dient voor zijn ontwikkeling. Dat betekent dat zijn ouders hem nabijheid, tederheid en troost moeten kunnen bieden. Het KCE verwijst met name naar de duur van het ouderschapsverlof/geboorteverlof als een van de belemmeringen voor de beschikbaarheid van de ouders die de scheiding kunnen verergeren.

→ Prematuriteit: de KCE pleit ervoor de scheiding van ouders en pasgeborenen te beperken

Voor een beter evenwicht tussen dagelijks leven en ziekenhuisbezoeken

Het KCE schrijft: “Voor ouders van wie de prematuur geboren baby in het ziekenhuis is opgenomen, is het moeilijk om een goed evenwicht te vinden tussen hun dagelijks leven en de bezoeken aan het ziekenhuis. Dit probleem is bijzonder acuut voor de vaders/co-ouders. Vaderschaps- of co-ouderschapsverlof is dan ook veel korter dan zwangerschapsverlof en geeft geen recht op een verlenging wanneer de pasgeborene in het ziekenhuis opgenomen wordt. De meeste co-ouders die we bevraagd hebben, hebben het werk moeten hervatten terwijl het kind nog in het ziekenhuis lag. Ze moesten dus jongleren tussen het huishouden, de zorg voor andere kinderen in het gezin én de verplaatsingen van en naar het ziekenhuis. Zij zijn van mening dat de fysieke en mentale uitputting die daaruit voortvloeide ervoor heeft gezorgd dat ze niet hebben kunnen meehelpen bij de dagelijkse verzorging van het kind, zodat de moeders het gevoel hadden dat ze er alleen voor stonden. Sommige bevraagde vaders maakten gewag van gevolgen op lange termijn voor hun (mentale) gezondheid nadat ze geprobeerd hadden om werk en gezinsleven te combineren tijdens de periode waarin hun prematuur geboren baby in het ziekenhuis lag.”