Handicap en inclusie: hoe ziet de toekomst op de arbeidsmarkt eruit?

Kinderen met een handicap zijn potentiële toekomstige werknemers op de arbeidsmarkt. Dat is hoe dan ook de mening van hun ouders, die hen begeleiden en het beste voor hen hopen. Hoe kunnen we hen in de tussentijd voorbereiden en hun inclusie bevorderen? Uit een recente studie op initiatief van de Koning Boudewijnstichting blijkt dat de meerderheid van de mensen met een handicap vindt dat hun inclusie op de werkvloer ontoereikend is.

De werkgelegenheidsgraad van mensen met een handicap in België bedraagt slechts 41,1%, een van de laagste percentages in Europa. De resultaten van de studie op vraag van de Koning Boudewijnstichting tonen duidelijk aan dat die bevolkingsgroep zich niet goed voelt op de arbeidsmarkt en hoe weinig rekening er met hen wordt gehouden. De conclusie is duidelijk: er is te veel onverschilligheid en te weinig ruimte voor verschillen. Als we handicaps willen destigmatiseren, moeten we komaf maken met vooroordelen. Een handicap kan immers een troef zijn, naast andere vaardigheden die de professionele toekomst van de werknemers van morgen kunnen verrijken en verzekeren.

{Persbericht van de Koning Boudewijnstichting over het thema sociale rechtvaardigheid en armoede.}

Als onderdeel van de acties die de Koning Boudewijnstichting neemt voor de inclusie van personen met een handicap in de samenleving, wilde de stichting beter begrijpen hoe zij zich verhouden tot werk. Het bureau Indiville is gespecialiseerd in dit type onderzoek en heeft maar liefst 1.028 deelnemers uit Brussel, Wallonië en Vlaanderen bevraagd. Onder hen waren zowel mensen met lichamelijke beperkingen als personen met geestelijke gezondheidsproblemen of chronische ziekten. Bovendien werd het onderzoek aangevuld met een tiental individuele interviews. De resultaten zijn dus gebaseerd op de ervaringen van de rechtstreekse betrokkenen en bieden niet alleen een nauwkeurig beeld van de arbeidsmarkt, maar ook informatie over financiële tegemoetkomingen en de erkenning van handicaps. Ze werden op dinsdag 30 april voorgesteld aan de minister die bevoegd is voor personen met een handicap en de minister die bevoegd is voor de werkgelegenheid, in het kader van het evenement “De werkgelegenheid van werknemers met een handicap – welke zichtbaarheid bij werkgevers en vakbondsactivisten” dat plaatsvindt in de kantoren van de FOD Werkgelegenheid.

Te weinig informatie over financiële tegemoetkomingen

Ten eerste leert de studie ons dat meer dan 30% van de ondervraagden geen financiële tegemoetkoming ontvangen voor hun handicap of niet weten of ze er een krijgen. 37% van hen weten niet waar ze die tegemoetkoming kunnen aanvragen, wat bewijst dat er een enorme informatiekloof is voor mensen met een handicap. Daarnaast twijfelt 63% van de respondenten of ze alle hulp krijgen waar ze recht op hebben – voor respondenten met een laag opleidingsniveau stijgt dat aandeel tot 76%. Die hulp wordt echter als essentieel beschouwd: voor 82% is die cruciaal om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen.

De meest kwetsbaren informeren is uiterst belangrijk

Als een handicap erkend is, blijft er vaak onduidelijkheid bestaan over de stabiliteit van de financiële tegemoetkoming, vooral op het gebied van werk: krijgt wie een job heeft minder of helemaal geen tegemoetkoming meer? De respondenten met een hoog opleidingsniveau zijn het best geïnformeerd. Dat benadrukt hoe belangrijk het is om elke bewustmakingsactie prioritair te richten op de meest kwetsbaren. Bovendien vinden experts op het gebied van handicaps dat de administratieve definities van handicaps over het algemeen te eng zijn, te veel focussen op het onvermogen om te werken en te weinig op inclusie. Dat draagt ertoe bij dat de identiteit van een individu herleid wordt tot zijn of haar handicap.

Obstakels voor tewerkstelling

Voor veel mensen met een handicap is werken een manier om zichzelf te ontplooien, zich nuttig te voelen en sociale banden te creëren. Sommigen voelen druk van familie, vrienden of de samenleving om te werken, terwijl anderen koste wat het kost inclusie via werk willen, zelfs als ze zo veel druk leggen op zichzelf. Overigens verkiest 44% van de bevraagde personen vrijwilligerswerk, wat minder druk met zich meebrengt. Daarnaast vindt 67% dat hun aanwerving een meerwaarde zou vormen voor de arbeidsmarkt (bedrijven, verenigingen, overheden), op voorwaarde dat hun werk erkend wordt en dat werkgevers meer moeite doen voor hun inclusie.

Hoe maken we komaf met vooroordelen?

Om een sollicitatiegesprek te krijgen en een geschikte job te vinden, moeten mensen met een handicap het hoofd bieden aan zowel concurrentie als vooroordelen en discriminatie. De overgrote meerderheid (65%) van de respondenten is ervan overtuigd dat iemand zonder handicap tijdens een selectieprocedure altijd de voorkeur krijgt boven een persoon met een handicap. Alle respondenten willen dat hun vaardigheden zonder vooroordelen worden verwelkomd in een inclusieve omgeving. 75% vindt dat werkgevers meer aangemoedigd moeten worden om mensen met een handicap aan te werven en beter geïnformeerd moeten worden over de behoeften van die specifieke groep. De deelnemers aan de bevraging verwachten vooral aanpassingen aan hun werkplek en taken en willen dat er een groter verschil is tussen hun loon en de tegemoetkomingen die ze krijgen. Daarnaast vinden ze dat arbeidsbemiddelaars te algemeen te werk gaan en te weinig weten over de specifieke behoeften van mensen met een handicap.

Acties voor meer inclusie

De resultaten van de studie en de getuigenissen van de respondenten brengen een aantal zaken aan het licht. Op basis daarvan kunnen verschillende acties worden beschouwd om de inclusie te bevorderen van mensen met een handicap op de arbeidsmarkt en, meer in het algemeen, in de samenleving. Die acties zijn, onder andere, zorgen voor een betere toegang tot informatie over tegemoetkomingen en aanpassingsverplichtingen op het werk. Verder moet het administratieve kader minder stigmatiserend worden en meer gericht zijn op inclusie en vaardigheden in plaats van op het onvermogen om te werken. Van werkgevers moeten er grotere inspanningen gevraagd worden om de inclusiedoelstelling van 3% te halen voor mensen met een handicap en om taken en werkplekken aan te passen. Bovendien moet het verschil tussen een loon en de financiële tegemoetkomingen vergroten. Tot slot moet de stigmatisering van handicaps in de samenleving worden tegengaan.

 

Gedeeld door Samuel Walheer

LEES OOK: