Covid beheerst ons leven nu al bijna twee jaar. Met meer schadelijke gevolgen voor de geestelijke gezondheid van bepaalde categorieën mensen, waaronder jongeren. Tijdens het symposium “Ik was 20 in 2020” van de Onafhankelijke Ziekenfondsen, dat begin december online is uitgezonden, hebben veel jongeren, deskundigen of actoren uit het veld zich kunnen uitspreken over de soms desastreuze gevolgen van de pandemie. Het verslag.
Namen deel aan dit 100% digitale symposium, waaraan minstens 350 mensen hebben deelgenomen:
- Dr. Hans Kluge, directeur van WHO Health Europe
- Frank Vandenbroucke, minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
- Xavier Brenez, directeur-generaal van het Onafhankelijk Ziekenfonds
- Prof. Dr. Véronique Delvenne, kinder- en jeugdpsychiater, hoofd van de dienst kinderpsychiatrie aan de HUDERF, hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie aan de ULB
- Prof. Dr. Ronny Bruffaerts, psycholoog, doctor in de medische wetenschappen, professor in de psychiatrie aan de KULeuven
- Eveline Couck, Public Affairs Officer UNICEF
“De gevolgen kunnen een leven lang duren als er niet snel oplossingen worden gevonden”
De eerste gastspreker Dr. Hans Kluge, directeur van de WHO Health for Europe, bracht een aantal tamelijk verontrustende gevolgen van Covid voor jongeren naar voren: een daling van 17% van het (verklaard) geestelijk welzijn, een toename van de werkloosheid, meer armoede en delinquentie, een hoger risico van vroegtijdig overlijden… Dit is een impact met vele factoren, die volgens Kluge een leven lang kan duren als er niet snel oplossingen worden gevonden. “We moeten de visie op geestelijke gezondheid veranderen voor een beter gemeenschappelijk begrip en de krachten tussen sectoren bundelen!” De WHO heeft alleszins oplossingen bedacht: jongeren betrekken bij de oprichting van een alliantie, de hand reiken aan innoverende oplossingsinitiatieven, een nieuw Europees kader inzake geestelijke gezondheid creëren, scholen en universiteiten oproepen om het sociaal-emotioneel leren te verbeteren, een coalitie voor geestelijke gezondheid oprichten om goede praktijken uit te wisselen…
Een bezorgde Minister van Volksgezondheid
Toen kwam de vooraf opgenomen toespraak van minister Frank Vandenbroucke. Hij uitte zijn diepe bezorgdheid over de situatie en sprak over de oplossingen en de middelen die sinds het begin van de crisis zijn toegewezen.
Als jongeren zich uitspreken
Er volgde een kort emotioneel intermezzo, waarin de jongeren zelf het woord namen. Vier visies voor vier verschillende ervaringen van de crisis. Sommigen hebben zich erbij neergelegd, anderen hebben bijna zelfmoord gepleegd. “Ik heb een klein foutje gemaakt; ik heb veel drugs tegelijk genomen…”, bekende een meisje, dat eraan toevoegde dat men niet bang moest zijn om met een professional over zijn problemen te praten. Een andere jongen daarentegen voelde zich niet echt benauwd, maar vernam van mensen om hem heen dat ze het niet goed stelden. “Ik voelde echt een impact op mijn geestelijke gezondheid, want ik voelde me helemaal niet op mijn gemak met mezelf”, zei een andere jongere.
Aan het eind van het symposium, tijdens het debat, reageerde Loredana, lid van de jongerenraad in de regering, op de videoclips: “Ik herkende mezelf echt en ik heb veel empathie voor hen. Ik ging ook door verschillende stemmingen, maar meestal voelde ik me alleen met mijn afstandsonderwijs; ik voelde twijfels, onzekerheid, het was echt moeilijk”. Verder zei ze dat jongeren serieus moeten worden genomen en niet mogen worden gestigmatiseerd; “niet onderschatten dat wij ook lijden”.
Resultaten van de enquête bij het Onafhankelijk Ziekenfonds
Om de omvang van het probleem duidelijk te maken, liet Xavier Brenez, directeur-generaal van het Onafhankelijk Ziekenfonds, de cijfers en gegevens voor zich spreken. Enkele resultaten van de enquête die in september door het ziekenfonds werd uitgevoerd over de gevolgen van Covid voor de geestelijke gezondheid van jongeren (1.000 jongeren tussen 15 en 25 jaar werden ondervraagd): het aantal zelfmoorden is sterk gestegen (België staat nu op de 11e plaats in de wereld); 12% van de jongeren neemt slaapmiddelen; 80.000 jongeren zijn wegens geestelijke gezondheidsproblemen opgenomen in een ziekenhuis of een andere instelling; er waren 200.000 teleconsultaties met psychologen; het gebruik van antidepressiva is toegenomen; 80% van de jongeren voelde een impact op hun sociaal leven; 58% op hun geestelijke gezondheid; 48% op hun fysieke gezondheid; 40% op hun financiën; meisjes lijken er meer last van te hebben dan jongens en slikken meer antidepressiva; meer dan 1/3 heeft geaarzeld of aarzelt nog om hulp te vragen; de meesten voelen onzekerheid en onveiligheid; ze lijden onder vrijheidsberoving en eenzaamheid… Het is dus noodzakelijk deze jongeren te beschermen tegen vooroordelen en stigmatisering. Er is ook behoefte aan meer toegankelijke psychologische hulp voor jongeren (aanvragen, online follow-up, enz.), en aan een drastische verkorting van de wachttijd wanneer het hulpverleningsproces eenmaal is begonnen.
Volledig verzadigde kinderpsychiatrische spoedgevallen
Voor Prof. en Dr. Véronique Delvenne, kinder- en jeugdpsychiater, hoofd van de dienst kinderpsychiatrie aan het HUDERF en hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie aan de ULB, was de piek van geestelijke gezondheidsproblemen bij jongeren voorspelbaar, maar is ze door de crisis versneld. Deze jongeren bevinden zich in een overgangsperiode tussen kindertijd en volwassenheid en dat maakt hen bijzonder kwetsbaar. Vanaf eind 2020 tot vandaag, zijn de kinderpsychiatrische spoedgevallen volledig verzadigd. In februari 2021 schreeuwde het kinderziekenhuis letterlijk om hulp bij het ministerie van Volksgezondheid; een schreeuw die gelukkig werd gehoord. Maar dit voorkomt geen ziekenhuisopnames voor verminkingen, geweld, depressie… Dr. V. Delvenne dringt er, net als Dr. Hans Kluge, op aan: “Een trauma, zelfs een licht trauma, tijdens de overgangsperiode van kindertijd naar volwassenheid, kan verergeren als het niet in een vroeg stadium wordt behandeld.”
Geestelijke gezondheid van opkomende volwassenen
Voorlaatste tussenkomst van Ronny Bruffaerts, psycholoog, doctor in de medische wetenschappen, professor in de psychiatrie aan de KULeuven. Hij had het vooral over het belang om deze jongeren in de overgangsfase passende psychologische zorg te bieden, zodat de effecten op lange termijn merkbaar zijn. In het algemeen is de kans groter dat mensen die al milde stoornissen hadden, na een crisisperiode zoals deze, ernstigere pathologieën ontwikkelen. Degenen die geen stoornissen hadden, werden toch emotioneel geraakt. Velen zijn bang voor de toekomst en hebben tegenstrijdige gevoelens over hun toekomst. Wij moeten er dus voor zorgen dat zij toegang krijgen tot de aangeboden hulp door deze zo toegankelijk mogelijk te maken.
UNICEF in actie : “What do you think ?”
Tenslotte kwam Eveline Couck, Public Affairs Officer bij UNICEF, het project “What do you think?” voorstellen, waarbij jongeren het woord nemen over allerlei onderwerpen die hen bezighouden. Natuurlijk was de pandemie een van de besproken onderwerpen. Hier is een voorbeeld van wat werd gezegd: “We moeten opener praten over geestelijke gezondheid, zodat jongeren zich niet alleen voelen, zodat het geen taboe is en zodat je niet het idee hebt dat je de enige in je omgeving bent die moeilijkheden heeft. We moeten erover kunnen praten, zodat jongeren sneller om hulp durven te vragen.” Een zin die duidelijk aansluit bij die van Loredana, een van de jongerenvertegenwoordigers in de regering.
→ Bekijk hier de herhaling van het hele symposium!
Sofia Douieb
LEES OOK :
We houden halt voor een couveuse (de zorgkundigen spreken liever over een incubator), met daarrond een hele rits complexe apparaten, een onafgebroken piepgeluid, gedempt licht… Twee verpleegkundigen bekommeren zich om de kleine Hazenat (27 weken), die bijna in de omgeving lijkt te verdwijnen.
Wat het gehoor betreft gaat een detector in de vorm van een oor rood oplichten wanneer het aantal decibels te hoog ligt. “En dat gebeurt vaak
